"SMD" kısaltması "Surface Mount Device" (Yüzey Montaj Cihazı) anlamına gelir. SMD, elektronik bileşenlerin bir devre kartına lehimlenmesi için kullanılan bir montaj teknolojisidir. Bu bileşenler, düz yüzeylere lehimlenir ve devre kartının üst yüzeyinde bulunur.
SMD teknolojisi, daha önce kullanılan "through-hole" (delik montaj) teknolojisine göre daha küçük ve hafif bileşenlerin kullanılmasına olanak tanır. Bu da daha yoğun ve kompakt tasarımların yapılabilmesine olanak sağlar. SMD, özellikle cep telefonları, bilgisayarlar, televizyonlar ve diğer elektronik cihazlar gibi küçük ve portatif cihazların tasarımında yaygın olarak kullanılmaktadır.
SMD kaynak, yüzey montaj teknolojisi kullanılarak elektronik bileşenlerin devre kartlarına lehimlenmesi işlemidir. SMD kaynak işlemi, lehim pastası, lehim makinesi veya lehim fırını gibi malzemeler ve ekipmanlar kullanılarak gerçekleştirilir. Ayrıca, doğru bileşen yerleştirme ve yerleştirme yöntemleri de SMD kaynağının başarısı için önemlidir.
SMD kaynak işlemi, lehim pastasının bileşenin lehimlenmesi gereken bacaklarına sürülmesiyle başlar. Sonra bileşen, doğru yerde ve doğru yönde devre kartına yerleştirilir. Lehim makinesi veya fırını kullanarak, bileşenin bacaklarındaki lehim pastası eritilir ve bileşen devre kartına lehimlenir. Bu işlem, yüzey montaj bileşenleri için kullanılır ve devre kartları daha küçük ve daha yoğun hale getirilir.
Elektronik Malzeme Kılıf Tipleri:
SMD Direnç Nedir: SMD sabit dirençler, genellikle siyah renkli ve yassı elemanlardır. Karbon dirençlerin değerlerinin bulunmasında renk kodları kullanılmaktadır. SMD dirençlerde ise direnç değeri direnç üzerinde yazan rakamlar aracılığıyla bulunur. SMD dirençlerin değerlerinin hesaplama yöntemi karbon dirençler ile aynıdır.
Üç basamaklı rakamlardan oluşan bir direncin değeri bulunurken okunan sayıların ilk iki değeri aynen yazılırken üçüncü sayı çarpandır. Örneğin 122 yazan bir SMD direncin değeri 122=12 x 102=1200 Ω=1,2 KΩ’dur. SMD direnç üzerinde yazan sayı 4 (dört) basamaklı ise okunan rakamların ilk üç değeri aynen yazılırken dördüncü sayı çarpandır. Örneğin 1764 yazan bir SMD direncin değeri 1764=176 x 104=1760000 Ω=1760 KΩ=1,76 MΩ’dur.
SMD direnç üzerinde yazan değerler içerisinde sayılar haricinde R harfi de kullanılır. Rakamların önünde, arkasında, ortasında yer alan R harfi virgülü ifade eder. Örneğin 6R2 yazan bir SMD direncin değeri 6R2=6,2 Ω’dur.
SMD dirençlerin fiziksel boyutları üzerlerinde harcanacak güç ile orantılıdır. SMD dirençler genellikle 0,03 ile 1 W arasında üretilir.
3 haneli SMD Direnç kodları:
3 renkli DIP kılıf direnç kodlarında olduğu gibi ilk 2 hane sayısal değer, üçüncü hane çarpan yani değere eklememiz gereken sıfırların sayısıdır. Çarpan “0” ise ilk sayısal değerler geçerlidir. Toleransları %5'tir.
Örnek: SMD rezistörüne 332 yazıyor son haneyi yani ikiyi sıfıra çeviriyoruz 3300 oluyor yani 3300 OHM bin OHM 1k yani 3300-OHM 3.3K oluyor. Direncin üzerine 330 yazılır, ilk 2 hane sayısal ise üçüncü hane çarpan “0” olduğu için dikkate alınmaz, etkisizdir. Bu durumda direnç değeri 33-OHM'dir.
3 haneli koda sahip SMD dirençlerde kesirli OHM değerleri için nokta yerine virgül ve “R” eklenir.
Örnek: 4.7-OHM direncin üzerine 4R7 olarak yazılır.
0.22-OHM, 0.47-OHM gibi düşük değerli dirençlerde başa “R” eklenir R22 : 0.22-OHM R47 : 0.47-OHM
4 haneli SMD Direnç kodları:
4 haneli SMD dirençlerde ilk üç hane sayısal değer, dördüncü hane çarpan yani değere eklememiz gereken sıfır sayısıdır. Çarpan “0” ise ilk sayısal değerler geçerlidir. Toleransları %1'dir.
Örnek: SMD rezistörün üzerine 1001 yazılır son hane birdir sıfıra çeviririz 100+0 olur yani 1000-OHM bin OHM 1k yani direncimizin değeri 1K dir. direnç. değer 100-OHM
4 haneli koda sahip SMD dirençlerde, kesirli OHM değerleri ve 100-OHM'nin altındaki değerler için “R” kullanılır.
Örnek: 4.7OHM için 4R70, 47-OHM için 47R0 yazar.
Not: Üzerinde sadece “0” sıfır bulunan SMD dirençlerin değeri yoktur, direkt kısa devre yani jumper teli yerine jumper kullanılır. Anlık yüksek akımlara güçlerine göre dayanabilirler. Yeago firmasının veri sayfası bilgilerine göre, 0805 kılıf SMD direnci üzerinden anma akımı; 2A maks.; 5A akımı geçebileceği söylenmektedir.
“SMT Direnç Kodu Hesaplayıcı” Online sayfalar okumada kolaylık sağlar.
* https://www.digikey.com/en/resources/conversion-calculators/conversion-calculator-smd-resistor-code
SMD Direnç Güçleri:
Eskiden en çok kullanılan SMD direnç çeşidi 1206 kılıf yani standart 1/4W tüm elektronik malzemecide bulunan tipti sonrasında 0805 ve çok daha küçük kılıflar kullanılmaya başladı tabloda SMD dirençlerin güçleri ve en çok kullanılan 1/4w, 1/8w direnç karşılaştırması görünüyor.
Entegre direnç (Parallel resistor)
Bazı SMD dirençlerin üzerinde 0 veya 0000 rakamları yazılıdır. Bu dirençler rakamlardan da anlaşıldığı üzere sıfır ohm değerindedir ve akıma zorluk göstermez. Ancak üzerlerinden akabilecek akımın sınırı vardır. Bu sınır aşıldığında yanarak devreyi keserler. Bu özellikleri ile devrede sigorta vazifesi yaptıkları rahatlıkla anlaşılabilir. Bu dirençler sigorta direnci olarak da adlandırılır. Kendileri yanarak devredeki diğer elemanların bozulmasını ve daha ağır hasar oluşmasına mani olur.
SMD trimpot:
SMD Kondansatör Nedir?
Kondansatörler, elektriksel yükü elektrik alanın içerisinde depolayabilme özelliklerinden yararlanılarak iki metal tabaka arasına yerleştirilen yalıtkan malzeme ile oluşturulan temel elektrik ve elektronik devre elemanıdır. Yüzey montaj teknolojisi ile üretilen devrelerde kondansatör olarak küçük boyutlu ve çok az yer kaplayan SMD kondansatörler kullanılır.
SMD Seramik Kondansatör Kodları:
SMD seramik kondansatörler düşük kapasiteli ve kutupsuzdur. Yüzey montaj teknolojisinde en fazla kullanılan SMD kondansatör çeşididir. SMD seramik kondansatörler kahverengi veya haki yeşil renkli kılıf yapılarıyla ayırt edilebilir. Ancak SMD seramik kondansatörler üzerinde genelde bir kod bulunmaz.
SMD seramik kondansatörler üzerlerinde bir ya da iki harf ve bir rakamdan oluşan SMD kodları bulunur. SMD seramik kondansatör üzerinde bulunan kodda bulunan harf ve rakam pikofarad (pF) cinsinden kapasite değerini gösterir.
Örneğin K3 kodlu bir SMD seramik kondansatörün kapasite değeri K3=2,4 x 10^3 pF=2400 pF=2,4 nF’dir. Bazı üretici firmalar bir harf ve bir rakam haricinde kendilerini tanımlamak amacıyla kondansatör değerini gösteren kod önüne bir harf yazar.
Örneğin KA2 kodlu bir SMD seramik kondansatörde K harfi kondansatörün Kemet firması tarafından üretildiğini, A2 kodu ise kapasite değerinin A2=1,0 x 10^2 pF=100 pF olduğunu ifade eder.
SMD Elektrolitik Kondansatör Kodları:
SMD kondansatörler içerisinde en çok kullanılan diğer kondansatör çeşididir. Bu kondansatörler genellikle kutuplu ve çok yüksek kapasitelidir. SMD elektrolitik kondansatörlerin kapasite değeri μF cinsinden olacak şekilde rakamlarla gösterilir. Örneğin 22 16 V kodu kondansatörün kapasitesinin 22μF, çalışma geriliminin 16 volt olduğunu ifade eder.
Bazı SMD elektrolitik kondansatörlerde ise kapasite değeri ve çalışma gerilimi değerleri kodlama ile belirtilir. Bu kod bir harf ve üç rakamdan oluşur. Birinci basamakta bulunan harf çalışma gerilimini (volt) gösterir.
Rakamlar ise pikofarad (pF) cinsinden kapasite değerinin ifade eder. Bu rakamların ilk ikisi kapasite değerini, üçüncüsü ise çarpanını belirler. Örneğin A226 kodlu SMD elektrolitik kondansatörün çalışma gerilimi 10 volt ve kapasite değeri 226=22 x 10^6 pF=22 x 10^3 nF=22 μF’dir.
SMD transistörler, bir devre kartına monte edilirken kullanılan diğer SMD bileşenleriyle aynı şekilde monte edilirler. Bu, daha yüksek yoğunluklu ve daha küçük boyutlu devre kartlarına olanak tanır. SMD transistörlerin diğer avantajları arasında daha iyi termal performans, daha düşük parazitik kapasitans ve daha düşük indüktans yer alır.
SMD transistörler, çoğunlukla yüksek hızlı ve yüksek frekanslı uygulamalar için kullanılır, örneğin radyo frekans (RF) devrelerinde, taşınabilir elektronik cihazlarda ve bilgisayar anakartlarında. SMD transistörler, geniş bir yelpazede
p-kanal, n-kanal, Darlington, yüksek güçlü ve diğer transistör türleri mevcuttur.
Direnç, kondansatör gibi çiplerde standart isimler çoğunlukla elemanın eni ve boyunun inç veya metrik birimde yan yana yazılmasıyla verilir. Örnek olarak 1,6 mm boyunda ve 0,8 mm enindeki çip eleman, metrik ölçü birimiyle
1608 kılıf olarak adlandırılır. Eğer eleman bir direnç ise R1608 veya 1608R diye adlandırılır. Benzer şekilde
kondansatörler 1608C veya C1608; endüktans ise L1608 veya 1608L olur. Ancak büyük çoğunlukla SMD elemanların kılıf ölçüleri inç (1 inç=2,54 cm) olarak yazılır. Yani 1,6 x 0,8 mm boyutlarındaki bir SMD eleman, inç karşılığının 0,06" x 0,03" olması nedeniyle 0603 diye adlandırılır.
SMD kondansatörler içerisinde en çok kullanılan diğer kondansatör çeşitleri elektrolitik ve tantal malzemelerden yapılanlardır. Bu kondansatörler genellikle kutuplu olarak üretilir ve çok yüksek kapasite değerleri elde etmek mümkündür. Elektrolitik ve tantal SMD kondansatörleri ayırt etmek ise kolaydır. Her iki tipte de kutupları gösteren işaretler bulunur ve değerlerini belirten rakamlar kodlama kullanılmaksızın doğrudan üzerlerinde yazılıdır. Bu rakamlar kondansatörün μF cinsinden değerini belirler.
SMD Bobinler:
SMD bobinler, dirençler ve kondansatörler kadar çok kullanılmasa da anakartlar üzerinde rastlanabilecek bir başka pasif devre elemanıdır. SMD bobinler üzerlerinde herhangi bir kod taşımaz. Büyük boyutlu SMD bobinler, silindir üzerine sarılmış tellerden oluşan yapısıyla rahatlıkla ayırt edilebilir. Nüve olarak hava, demir veya ferit nüveli olanlarına rastlanabilir. Standart kılıf yapılarında üretilen bu bobinleri, kondansatörlerden ayıran en önemli özellik renklerinin siyah olmasıdır.
SMD Sigortalar:
SMD sigortalar, baskı devre kartı üzerinde sıklıkla rastlanan minyatür sigortalardır. Genellikle lehimlendiği noktalarda yarım daire şeklindeki çentikler bulunur.
SMD Kodlar:
Yarı iletken malzemelerden yapılan devre elemanları (diyot, BJT transistör, JFET, MOSFET gibi) genellikle benzer kılıf yapılarına sahiptir. THT teknolojisinde kullanılan klasik bir diyot veya transistör üzerinde ne olduğu yazılıdır ve rahatlıkla okunabilir. Ancak SMD elemanların boyutlarının küçük olması üzerlerinde birkaç karakterden fazla kod barındırmalarına izin vermez.
Baskı devre kartlarında çok çeşitli SMD diyotlar kullanılır. SMD diyotlarda en çok kullanılan kılıf yapıları
SOD (Small Outline Diode) ve MELF’dir (Metal Electrode Face Bonding).
SMD transistörler karşımıza en çok SOT (Small Outline Transistor) kılıf yapılarında çıkar.
SOIC (Small Outline Integrated Circuit):
SOIC%20(Small%20Outline%20Integrated%20Circuit).png)
PLCC (Plastic Leaded Chip Carrier): PLCC kılıflar dörtgen bir entegrenin etrafında sıralanmış, J şeklinde pinlere sahiptir.
.png)
QFP (Quad Flat Package): QFP kılıflar, kare veya dikdörtgen bir entegrenin dört tarafına da sıralanmış martı kanadı şeklinde pinlere sahiptir. Pin boyutları küçültülerek 300’den fazla pine sahip QFP kılıflar yapılabilmektedir. Bu tür kılıflar TQFP (Thin Quad Flat Package) olarak da isimlendirilir.
QFN (Quad Flat No-Lead): QFN kılıfların pinleri bacak içermez. Pinler, doğrudan entegrenin dört tarafına dizilmiş bakır noktalardan oluşur. PCB üzerine bu pinler vasıtası ile lehimlenir. Bacak içermediği için PCB üzerinde daha az yer kaplar. Ancak lehimlenmesi QFP kılıfa göre daha zordur.
.png)
BGA (Ball Grid Array): BGA, kare bir entegrenin altına düzenli şekilde yerleştirilmiş lehim toplarından oluşur. Entegreler her boyutta olabilmektedir. Lehim topları entegrenin altında bulunduğu için çok sayıda pin yerleştirilebilir. Ancak havya ile müdahale edilmesi imkânsızdır.
.png)
SMD lehimlemede kullanılacak diğer araçlar fluks, ince lehim teli, lehim topları, sıvı lehim, entegre kalıpları, antistatik cımbız, lehim emme teli ve de mümkünse görsel denetleme için elektronik mikroskobu veya mercektir.
Başarılı bir lehim için mutlaka lehimlenecek yüzeyin temiz olması gerekir. Çoğu metaller, hava ile temas ettiğinde kimyasal tepkimeye girer ve oksit tabakası ile kaplanır.
Fluks, lehimlenecek metal yüzeyin üzerindeki oksit tabakasını temizleyen ve lehimleme sırasında sıcaklıktan dolayı oluşabilecek yeni oksitlenmeleri engelleyen kimyasal bir bileşiktir. Ayrıca ısının daha kolay iletilmesini sağlar. Bunun sonucunda lehim daha iyi yayılır. Fluks oksijeni metalden uzaklaştırarak lehimin yerleşmesini sağlayan koruyucu bir etkiye de sahiptir.
Elektronik cihazlarda reçine tabanlı fluks tercih edilmelidir. Kullanılacak fluks türü lehimlenecek elemanın yapısı, lehimin erime sıcaklığı, lehimleme metodu, fluksın korrozif etkisi ve uygulamanın ekonomikliği göz önüne alınarak seçilir ve üç farklı yapıda kullanıma sunulur:
* Sıvı fluks, en yaygın olarak kullanılandır. Çok kolay temizlenir. Ancak çok ince olduğu için çabuk buharlaşma eğilimindedir ve lehimleme sürecinde tekrar tekrar uygulamak gerekebilir. Uygulandığı noktaların etrafına da yayılır ve akar. Kalıntısın az olması nedeni ile SMD lehimleme de sıvı fluks kullanımı idealdir.
* Jel fluks, lehimlenen yüzeye daha iyi yapışır. Sıvı fluks kadar kolay buharlaşmaz. Ancak gerektiğinden fazla kullanılmamalıdır. Genellikle kurşunsuz lehimlemede jel fluks tercih edilir.
* Macun fluks, sıvı fluks ve jel fluksa göre çok daha yoğundur. Uygulandığı yerde kalır ve kolaylıkla buharlaşmaz. Ancak macun fluksların temizlenmesi zor olabilir. SMD lehimlemede tercih edilmemelidir.
Lehim teli el ile lehim yapmakta kullandığımız lehimdir. SMD elemanların montajında genellikle 0,5 veya 0,75’lik lehim telleri kullanılır.
SMD Kılıf karşılıkları:
"https://alltransistors.com/smd-search.php"sitesi üzerinden kılıf sorgusu yapılabilmektedir.
"https://smd.yooneed.one" sitesi üzerinden kılıf sorgusu yapılabilmektedir.
"https://caxapa.ru/codebook" sitesi üzerinden kılıf sorgusu yapılabilmektedir.
Kaynaklar:
* https://chat.openai.com/chat
* https://teknolojiprojeleri.com/elektronik/smd-direnc-nedir-nasil-okunur
* https://teknolojiprojeleri.com/elektronik/smd-kondansator-nedir-cesitleri-nelerdir-kodlari-nedir
* https://320volt-com.translate.goog/en/calculating-smd-resistor-value/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=wapp
* https://320volt.com/wp-content/uploads/2018/07/smd-direnc-kodlari-hesaplama-tablosu.png
* https://www.m4ems.co.uk/smt-codes.php
* https://www.electricallearner.in/smd-resistor-code-calculator
* https://www.utmel.com/tools/smd-resistor-code-calculator?id=33
* https://www.digikey.com/en/resources/conversion-calculators/conversion-calculator-smd-resistor-code
* http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Smd%20Elemanlar%20Ve%20%C3%87ipsetler.pdf
* https://alltransistors.com/smd-search.php
* https://www.s-manuals.com/smd
* https://smd.yooneed.one
* https://caxapa.ru/codebook
Resim Link:
* https://teknolojiprojeleri.com/wp-content/uploads/2017/04/general_resistor_sectional_view.jpg
* https://teknolojiprojeleri.com/wp-content/uploads/2017/04/smd-direnc-okunmasi.jpg
* https://teknolojiprojeleri.com/wp-content/uploads/2017/04/smd-kondansator.jpg
* https://teknolojiprojeleri.com/wp-content/uploads/2017/04/smd-elektrolit.jpg
* https://320volt.com/wp-content/uploads/2020/04/smd-resistor-watt-smd-direnc-gucleri.png
* https://www.ddmnovastar.com/userfiles/image/smt_board.gif
* https://productimages.hepsiburada.net/s/57/375/11283832307762.jpg
* https://diyot.net/wp-content/uploads/2015/05/smd-1.png