Mülakat (iş görüşmesi); çalışan alımı yapan firma yöneticileri ve işe başvuran adayların birbirleri hakkında bilgi edinmelerini sağlayan, başvuran adayın eğitim geçmişi, çalışma koşulları, adayın karakteri, geçmiş iş tecrübeleri, bilgi, birikimi ve hedeflediği kariyer durumunu içeren konuların paylaşıldığı, mülakatın süresini işveren firmanın belirlediği kısa bir toplantıdır.
Mülakat teknikleri için sorular hazırlanırken işveren firma mümkün olduğunca net ve dolaysız sorular sormaya meyillidir.
İşverenin personel adaylarından beklentileri genel olarak;
* Sorun çözme karşısındaki becerileri,
* Kendine güvenen ve kendini motive etme konusunda sıkıntısı olmayan kişiler,
* Takım çalışmasına yatkın ve iletişim becerisi yüksek bireyler,
* Öğrenme hevesini yitirmemiş profesyonel çalışan liderlik vasfına sahip ve esnek çalışabilen bireylerdir.
Başvuran adayların, işe başvurduklarında mülakatlarda başarılı olabilmeleri için öncelikle kendilerini, yeteneklerini çok iyi tanımaları gerekmektedir. Mülakattaki başarının gerçek sırrı, başvuran adayın istediği ve amaçladığı meslekte çalışıyor olmasıdır.
İşverenlerin, iş görüşmesini yapmasının nedeni;
* İş yerine uyum sağlayıp sağlayamayacağını,
* Yeteneklerinin neler olduğunu öğrenip, bu işi yapıp yapamayacağına karar vermektir.
Mülakata gitmeden önce yapmanız gerekenler;
* Nasıl bir işte çalışmak istediğini, seni başkalarından ayıran özelliklerini düşün.
* Başvuruda bulunduğun şirket hakkında araştırma yap, bilgi sahibi ol.
* İş görüşmesine giderken senden istenen belgeler varsa bunları hazırla.
* Özgeçmişini, görüşme günü yanında bulundur.
* Mülakatın nerede yapılacağını öğren. Nasıl gidebileceğini araştır.
* Mülakat saatinden önce görüşmenin yapılacağı yerde hazır bekle.
* Görünümün, Giyimin düzgün olsun.
* Maaş politikalarını araştır.
* Senin sormak istediğin soruları hazırla., Olası (aşağıdaki) sorulara cevabını hazırla
* Görüşme günü yorgun olma. Uykunu almış, enerjik ol.
Mülakat esnasında dikkat edilmesi gerekenler:
* Görüşme yerine girerken ceketini ilikle.
* Kendine güven, Aşırı parfüm ve kolonya kokusundan sakın.
* Enerjik ve istekli gözük.
* Soruları doğru anlamaya çalış.
* Sorulara içtenlikle, samimi, kısa ve net cevaplar ver.
* İşverenle konuşurken gözünün içine bak.
* Aşırı el-kol hareketi ve şakadan kaçın.
Mülakatlarda sana sorulabilecek genel sorular:
* Sizi Tanıyalım. Kendini kısaca tanıtır mısın?
* Hangi deneyimleriniz sizi buraya getirdi? Neden burada çalışmak istiyorsun?
* Bu pozisyona neden başvurdunuz? Neden bu pozisyon için doğru aday olduğunuzu düşünüyorsunuz?
* Başvuru yaptığın iş alanında başarılı olabileceğine inanıyor musun?
* Neden bizimle çalışmak istiyorsun?
* Güçlü yönlerinizden bahseder misin?
* Gelişime açık yönleriniz nelerdir?
* Daha önceden karşılaştığınız bir problemin üstesinden nasıl geldiniz?
* Kendinizi başarılı bulduğunuz bir hikayeniz var mı?
* Yöneticin seni nasıl tarif eder?
* Bu iş için niçin seni tercih edelim? Ekibimize ne katmayı düşünüyorsunuz?
* Kariyer hedefin nedir?
* Üniversiteden ne zaman mezun oldun?
* Seçmiş olduğun mesleği seviyor musun? Ya da istediğin mesleğimi yapıyorsun?
* Yapmış olduğun projeler hakkında bilgi verir misin?
* Yüksek lisans ya da doktora yapmayı düşünüyor musun?
* Son işinden neden ayrıldın?
* Niçin bu kadar sık iş değiştirdin?
* Bize çalışma tarzından bahseder misin?
* Ücret beklentiniz nedir? Ne kadar maaşla çalışmak istiyorsun?
* Bize sorularınız var mı?
İnsan kaynakları yöneticisine, senin sorabileceğiniz sorular:
* Gelecekteki büyüme planınız nedir?
* Hedefleriniz nelerdir?
* Çalışanlarınızı nasıl değerlendirip terfi ettiriyorsunuz?
* Kurum kültürünüz nedir?
* Başlangıçta eğitim alacak mıyım?
* Çalışanlarınız alınan kararlarda söz sahibi olabiliyor mu?
Davranışsal mülakat soruları:
* Daha önce hiç yapmadığın bir şeyin yapılmasının istendiği bir durumda nasıl davranırsın?
* Sana destek, yardım ve geri bildirimin yapılmadığı zamanlarda becerilerini hangi yollarla geliştirdin?
* Beklenmedik bir olayla planlarının bozulduğu bir durumda nasıl davrandın? Ve bu davranışın nasıl sonuç verdi?
* Hızla karar alabilir misin? Bu konuda sonucu olumlu olan bir örnek olayını anlat.
* Okulda ya da işte karşılaştığın bir sorunu detaylandırarak çözümüyle birlikte anlat.
* Başkalarına cesaret verip harekete geçirdiğin bir örnek olayını anlat.
Bu sorulardan sonra vermiş olduğun cevaplara göre “Bir örnek verebilir misin? Ne yaptın? Nasıl davrandın? Ne düşünüyordun? Nasıl hissettin? Sonuç neydi?” vb. gibi başka sorular sorulabilir.
Mülakat Türleri:
İşte kullanılan en popüler yedi mülakat türü ve onlara nasıl hazırlanman gerektiğine dair önemli noktalar:
1. Geleneksel (Yüz Yüze) Mülakat
Genellikle, geleneksel mülakat başvurulan pozisyon için adayın işe alım profesyoneli ile yüz yüze görüşmedir. Deneyimin ve neden bu pozisyon için uygun aday olduğun hakkında çok çeşitli soruları yanıtlamaya hazır ol. İş için doğru deneyime sahip olup olmadığını sormanın yanı sıra, iyi hazırlık yapmış, hevesli ve ekibe uygun olup olmadığını da görmek isterler.
Şirketi ve olası yöneticini araştırın ki sana neden o şirkette çalışmak istediğin sorulduğunda, iyi düşünülmüş ve sempatik bir cevap verebilesin. Şirket ve iş türleri ile ilgili spesifik bilgilere sahip olmak sana “Bize herhangi bir sorunuz var mı?” dediklerinde seni hazır hissettirecektir.
Bazen geleneksel mülakat, seni alacakları mülakatlar serisinin ilk adımı olabilir. Eğer işe alım yöneticisini etkilersen, seni ikinci bir panel mülakatına ya da başka bir ekip üyesiyle birebir mülakata çağırabilirler.
2. Davranışsal Mülakat
Davranışsal mülakatlar senin kim olduğuna, belirli durumlarda nasıl düşünüp nasıl hareket ettiğine odaklanan mülakat türleridir. Davranışsal mülakat sorularının kapsama alanı geniş olabilir (“Bize işte karşılaştığınız stresli bir durumla başa çıktığınız bir zamanı anlatın”) ya da daha spesifik, olay bazlı sorular gelebilir (Bir müşterimizden acil olduğu yazan bir mail alıyorsun ama cevabından emin değilsin ve yöneticin uçakta olduğu için mailini ona ulaştıramıyorsun. Bu durumda ne yaparsın?).
Davranışsal sorulara verdiğin yanıtlar üzerine düşünmek için, “STAR” tekniğinin uygulayabilirsin:
STAR: “Durum, Hedef/Görev, Eylem, Sonuç" (Situation/ Task/ Action/ Result)
Durum: Bazı üst düzey bağlamlar ile arka planını anlat.
Hedef: Hedefini ve hedefe ulaşmada önünde bulunan engelleri belirle.
Eylem: Bu bariyerleri aşmak için ne yaptığını açıkla.
Sonuç: En son ulaştığın sonuçları anlat.
İlk iş görüşmene gitmeden önce, davranışsal soruları kendine yüksek sesle sor ve cevap ver. Mülakatı yapan kişi/kişilerin problem çözme yetilerini ölçmesini ve görmesini sağlayan kısa bir senaryo yaratman ve bunları yaparken sakin kalman senin için iyi olacaktır.
3. Video Mülakat
Teknoloji ve mesafenin birleşmesi, teknik problemlerin kolayca oluşabileceği bir ortam anlamına da geldiğinden, video mülakatlar için sunum ve hazırlık çok önemlidir. Mülakattan önce aşağıdaki maddeleri yapman gerekmektedir:
* Video görüşmesinde kiminle konuşacağını sor.
* Herhangi bir saat farkından etkilenmemek için tarihi ve saati iki kere kontrol et, sor.
* Mülakatını nerede yapacağını belirle. Dikkati dağıtmayacak nötr bir arka plana sahip, sessiz bir yer seç.
* Görüntünün ve sesin düzgün çalıştığını bir test araması ile kontrol et.
* Özgeçmişinin ve referans mektubunun bir çıktısını al, böylelikle kolaylıkla onlardan referans alarak konuşmanı yapabilirsin.
Video mülakatlarında bir dizi geleneksel ve davranışsal mülakat sorusu sorulabilirken, konum, çalışma tarzların hakkında da sorular yanıtlaman gerekebilir. Örneğin; sen eğer Antalya'da yaşıyorsan ve şirket İstanbul'da bulunuyorsa, şirket senden ne zaman, hangi sürede taşınabileceğini öğrenmek isteyebilir. Eğer bu pozisyon bilgisayar başından, yani fiziksel olarak şirkete gitmeni gerektirecek bir şekilde yapılmıyorsa, sana daha önce evden çalışıp çalışmadığını, e-posta tarzını ya da uzaktan erişim "Slack" (bulut tabanlı bir ekip iş birliği uygulaması) gibi programları kullanıp kullanamadığını sorabilirler.
Video mülakatlar için telefondan dahi olsa profesyonel bir şekilde giyinip hazırlan. Ani bir durum değişikliğinde hazırlıksız yakalanman özgüvenini ve imajını sarsabilir. Yüz yüze mülakatlara nasıl hazırlanıyorsan, o şekilde giyinip hazırlan.
4. Panel Mülakatı
Her zaman mülakattan önce kimlerle görüşeceğini sormalısın. Eğer bir grup ile mülakat yapıyorsan (panel mülakatlarında olduğu gibi), mülakata gittiğinde şaşırmazsın. Sadece seni mülakatında kimin bekleyeceğini bilmek bile deneyimini daha az göz korkutucu bir hale getirir.
Panel mülakatları boyunca, seninle mülakat yapan herkese tek tek değindiğinden ve hepsine cevap verdiğinden emin ol. Cevaplarını sana soruyu soran kişiyle göz kontağı kurarak ver, daha sonrasında seninle mülakatta olan şirket ekibinin diğer üyeleriyle de daha yumuşak göz kontaklarında bulunmayı hatırla.
5. Örnek Olay (Case) Mülakatları
Özellikle yönetim danışmanlığı ve pazarlama alanlarında işe alım yaparken yaygın bir şekilde kullanılan örnek olay mülakatları, aday çalışana cevaplaması gereken sorular ya da çözmesi gereken bir dizi soru veya olay senaryosu sunar. Genellikle bu soruların ana merkezi iş ya da piyasa senaryolarıdır. Bir case mülakatında başarılı olmak için tamamen düşünme biçimini öğrenmekle ilgilidir, bu sebeple bu mülakatlar için pratik yapmak hayati önem taşımaktadır.
Başarılı adaylar bu mülakat öncesi gerekli hazırlıkları yapmış olanlardır. Eğer örnek olay mülakatları senin alanının iş alımlarında önemli bir mülakat tarzıysa daha önce başlamadıysan bile hemen bunun üzerinde pratik yapmaya başlaman lazım.
6. Bilgilendirici Mülakat
Bilgilendirici mülakatlar, geleneksel mülakatlara göre daha az resmi olan mülakatlardır ve genelde sen başvurmadan yapılan mülakatlardır. Bu senin giriş seviyesindeki işlere girmeden önce ilgilendiğin alanla ilgili sorular sormanı sağlayan, muhtemel kariyer tercihin hakkında daha detaylı bilgi alma, profesyonel olarak o alanda çalışanlarla iş hayatıyla ilgili daha detaylı çalışabildiğin iş görüşmeleridir. Okulunun kariyer ofisinden, ebeveynlerinin arkadaşları ya da eski bir akıl hocası gibi resmi olmayan şahıs ve kurumlarla bu konularla ilgili görüşmeler yapabilirsin.
Resmi bir iş görüşmesi olmamasına rağmen, iş görüşmesine gider gibi resmi kıyafetler giymeli, soracağın sorulara iyi hazırlanmalı ve soruyu sorduğun kişiyle göz kontağı kurmaya önem ver. Onlara kariyerlerinin gidişatını ve işe başlayacak birine verebilecekleri tavsiyeleri sor. Görüşme yaptığın kişiyle geçirdiğin zamana ve daha resmi bir görüşme istememeye dikkat et.
Bilgilendirici mülakatlar, eğitim ve network sağlama alanında büyük bir fırsattır. Eğer mülakat iyi geçerse, özgeçmişini seninle aynı alanda çalışan bir arkadaşına ya da başka bir bağlantısına iletmek isteyebilirler. Her ihtimale karşı yanında birkaç kopya getir.
7. Telefon Mülakatları
Bu mülakatlar genellikle 30 dakika uzunluğunda, işe alım yöneticisi ya da sorumlusuyla yapılan görüşmelerdir. Bu görüşmeler genellikle senin birebir görüşmeye davet edilip edilmeyeceğine karar vermek için yapılan görüşmelerdir. Bu görüşmelerdeki asıl amacının, şirketteki yetkiliyi seninle sürece devam etmesi için etkilemektir.
Bu görüşmeler sırasında başvurduğun iş pozisyonunun yanı sıra özgeçmişinin ve referans mektuplarının bir kopyasını yanınızda bulundurmalısın. Bu görüşmeler öncesinde, klasik mülakatlara hazırlanıyormuş gibi standart sorulara hazırlanabilirsin. Ayrıca sen de olası bir etkileşime geçme, muhabbet ortamı oluşması durumunda seninle görüşen kişiye sormak isteyeceğin soruları hazırlamayı unutma.
Eğer beklenmedik bir şekilde telefon araması alırsan, mülakat yapacak kişiye şu an iyi bir zaman olmadığını bildirmelisin. Hazırlık yapıp odaklanabileceğin bir yerde olana kadar aramayı gerçekleştirmemen senin daha iyi bir telefon mülakatı geçirmeni sağlayacaktır.
Hangi tarz mülakat türüyle karşılaşırsan karşılaş, güçlü bir özgeçmişle hazır olmak özgüvenini artıracağı gibi hazırlıklı olmana da yardımcı olur.
Kaynaklar:
https://toptalent.co/mulakat-nedir
https://www.btkakademi.gov.tr